Σε συμφωνία για τη στάση τους απέναντι στην Τουρκία κατέληξαν, έπειτα από πολύωρες διαπραγματεύσεις, τα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε., ξεπερνώντας το αδιέξοδο που επί ώρες απειλήθηκε ουσιαστικά από την επιμονή της γερμανικής πλευράς να αποφύγει με κάθε τρόπο την άμεση αναφορά σε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, κάτι που τελικά εν μέρει πέτυχε.
Το τελικό κείμενο που έχει συνταχθεί, και η επίσημη δημοσιοποίηση του οποίου αναμένεται τις επόμενες ώρες, συνιστά ουσιαστικά την τρίτη κατά σειράν εκδοχή του προσχεδίου καθώς Ελλάδα και Κύπρος, με τη στήριξη του Γάλλου Προέδρου Μακρόν αλλά και του Αυστριακού Καγκελαρίου Κουρτς, είχαν απορρίψει τα προηγούμενα δύο.
Το υπό επίσημη δημοσιοποίηση κείμενο, το οποίο η Αθήνα υποδέχεται θετικά, καλεί την Αγκυρα να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου και σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».
Οσον αφορά στις κυρώσεις: Ρητή αναφορά σε αυτές με την χρήση της λέξης καθ’ εαυτής δεν υπάρχει.
Αναφέρεται πάντως ότι «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της».
Είναι μια διατύπωση η οποία, κατά την ερμηνεία διπλωματικών πηγών της Αθήνας παραπέμπει σε κυρώσεις οι οποίες περιγράφονται στα εν λόγω άρθρα των Ευρωπαϊκών Συνθηκών.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική πλευρά επέμεινε ότι η αναφορά σε μελλοντικό διάλογο με την Αγκυρα πρέπει να εξισορροπηθεί με αναφορά σε κυρώσεις σε περίπτωση που η αποκλιμάκωση αποδειχθεί προσχηματική.
Η καγκελάριος Μέρκελ, ωστόσο, δεν επιθυμούσε να υπάρξει αναφορά σε κυρώσεις, επικαλούμενη μεταξύ άλλων και την (αστεία) συμφωνία που ανακοινώθηκε νωρίτερα για τον μηχανισμό απεμπλοκής μεταξύ Αθήνας και Aγκυρας υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ.
Η ελληνική πλευρά πρότεινε επίσης να απαιτηθεί ο «άμεσος τερματισμός» των δραστηριοτήτων της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ και να συμπεριληφθεί αναφορά στον ρόλο του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης στην επίλυση διαφορών για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.
Παράλληλα, οι ηγέτες σημειώνουν ότι όλες οι διαφορές πρέπει να επιλυθούν μέσω διαλόγου και βάσει του διεθνούς δικαίου. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την πλήρη αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο, των οποίων η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά.
Στο κείμενο υπογραμμίζεται ακόμη ότι η ΕΕ χαιρετίζει τα πρόσφατα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης από την Ελλάδα και την Τουρκία.
Ταυτόχρονα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει έντονα τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και διατρανώνει ότι πρέπει να σταματήσουν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να απέχει από παρόμοιες ενέργειες στο μέλλον, καθώς αποτελούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ενώ υπογραμμίζει ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων με καλή πίστη, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Καλεί την Τουρκία να αποδεχτεί την πρόσκληση της Κύπρου για την έναρξη διαλόγου με σκοπό την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου.
Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, και παραμένει πλήρως δεσμευμένο σε μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού στο πλαίσιο του ΟΗΕ και σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων 550 και 789 του ΣΑ, με την τήρηση των αρχών στις οποίες βασίζεται η ΕΕ. Αναμένει το ίδιο από την Τουρκία. Η ΕΕ είναι έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη των διαπραγματεύσεων, μεταξύ άλλων διορίζοντας, μετά την επανάληψη, έναν εκπρόσωπο στην αποστολή του ΟΗΕ.
Στο κείμενο αναφέρεται επίσης ότι με προϋπόθεση πως θα συνεχιστούν οι εποικοδομητικές προσπάθειες για να σταματήσουν οι παράνομες δραστηριότητες έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να ξεκινήσει μια θετική πολιτική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας, με έμφαση στον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης και στη διευκόλυνση του εμπορίου, καθώς και τη συνεχή συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης, δυνάμει της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας (2016). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τον πρόεδρό του, σε συνεργασία με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με την υποστήριξη του Ύπατου Εκπροσώπου, να εκπονήσει πρόταση για την ανανέωση της ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, θα επανέλθει και θα λάβει αποφάσεις αναλόγως, κατά περίπτωση, το αργότερο κατά τη σύνοδό του τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με το κείμενο.
Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συγκαλεί πολυμερή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο και καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο να ξεκινήσει συνομιλίες σχετικά με την οργάνωσή του. Η συμμετοχή, το πεδίο εφαρμογής και το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθούν με όλα τα μέρη. Η διάσκεψη αυτή θα μπορούσε να καταπιαστεί με ζητήματα για τα οποία απαιτούνται πολυμερείς λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης, της ασφάλειας, της ενέργειας, της μετανάστευσης και της οικονομικής συνεργασίας, εξηγείται στο κείμενο των συμπερασμάτων.
Oπως ανακοίνωσε λίγο μετά τις 2 τα ξημερώματα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, «συμφωνήσαμε σε μία διπλή στρατηγική» απέναντι στην Τουρκία. «Η θετική ατζέντα με την Τουρκία προϋποθέτει θετικές κινήσεις και από την πλευρά της, τον τερματισμό των μονομερών ενεργειών που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο», είπε ο κ. Μισέλ, επιβεβαιώνοντας ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο ζήτημα της στάσης της Αγκυρας τον προσεχή Δεκέμβριο. «Κανείς δεν μπορεί να μας διαιρέσει», δήλωσε από την πλευρά της η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η δεύτερη ημέρα της Συνόδου ξεκινά στις 09.30. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν επιστρέφει στο Παρίσι και θα εκπροσωπηθεί στις εργασίες από την καγκελάριο της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ.
