Ζούμε ένα εντυπωσιακό παράδοξο: από τη μια μεριά έχουμε ενα παγκόσμιο υγειονομικό πρόβλημα ,τον covid. Κιι από την άλλη έχουμετις Ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως την Ευρωπαϊκή Ενωση ,η οποία μετα απο πολλές παλινωδίες κι “υποπτες” αποφάσεις ( σε σχέση με παγκόσμια οικονομικα συμφέροντα), πετα το μπαλάκι για την Ασφάλεια η οχι του εμβολίου astra Zeneca στις εθνικές κυβερνήσεις. Από την μια δηλαδή σε οικονομικά ζητήματα δεν έχουμε το δικαίωμα για εθνικές αποφάσεις κι από την αλλη σε σοβαρο ζήτημα οπως αυτο της υγείας που θα έπρεπε να υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή θέση , πρέπει ν’αποφασιζουμε εθνικα. Η διάσταση αυτών των απόψεων, που γεννά και το προαναφερθέν παράδοξο, οφείλεται στο ότι η Ευρώπη ταυτίζεται όλο και περισσότερο με τους γραφειοκράτες κι ειναι ευάλωτη στον σκληρό ανταγωνισμό των εταιρειών του εμβολίου.Οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών συχνά μοιάζουν να μην «ακούν» τις φωνές των ευρωπαίων πολιτών ούτε και να διαβάζουν τα «μηνύματά» τους. Εγκλωβισμένοι στην τεχνοκρατική τους γλώσσα, που στηρίζεται σ’ αριθμούς και χρηματοπιστωτικές κυρίως συναλλαγες , αφήνουν τους λαϊκιστές να εκμεταλλεύονται την κατάσταση και να διεκδικουν πολιτικα οφέλη .Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι σπουδαία μυαλά, όπως ο δοκιμιογράφος και ποιητής Hans Magnus Enzensberger ή ακόμη ο φιλόσοφος Jürgen Habermas μεταξύ άλλων, μιλούν για προβληματική δημοκρατική λειτουργία, για επικίνδυνη μεταλλαγή των αρχικών ιδεωδών των πατέρων της ευρωπαϊκής ιδέας, για εκτροπή της αρχικής πορείας, για δυσανάλογη αντίληψη της πολιτικής κι άλλα αντίστοιχα. Με άλλα λόγια: υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί η «πρώτη υπέρ-εθνική κοινότητα με δημοκρατική νομιμοποίηση» (η Ευρωπαϊκή Ένωση) σε όργανο μιας «μετά-δημοκρατικής κυριαρχίας». Οι ευρωπαίοι γραφειοκράτες δεν φαίνεται να έχουν συναίσθηση του κινδύνου που προέρχεται από ένα υψηλό ποσοστό δυσαρέσκειας των πολιτών. Και φαίνεται να ξέχασαν γρήγορα την αρνητική ψήφο των γάλλων πολιτών στο δημοψήφισμα για το σύμφωνο της Λισσαβόνας εναντίον του Σιράκ. Η ευρωπαϊκή συνείδηση δεν χτίζεται αναγκαστικά μέσα απο δυσανάγνωστες αποφασεις , αλλα χτιζεται μεσα απο την κοινή εμπιστοσύνη σε θέματα κοινού κινδύνου οπως αυτο της υγείας.Οι ευρωπαίοι πολίτες θέλουν και να νοιωσουν την εθνική τους πρωτοβουλια αλλα και ν’αποκτησουν μια ευρωπαϊκή συμπεριφορα . Τα δύο αυτά δεν είναι ανταγωνιστικά, αν γίνουν μέσω μιας συνειδητής πορείας. Το να ζουν από κοινού ,κοινους εχθρους οπως ο covid,ο Ιταλός με τον Έλληνα ή τον Γάλλο κλπ. σημαίνει οτι βρίσκουν ένα κοινό δημιουργικό τόπο δράσης μεταξύ τους και δεύτερον ότι ο καθένας προσφέρει σε αυτή την κοινή προσπάθεια ό,τι καλύτερο έχει από τον εαυτό του. Κι αυτό είναι το αισθημα της συλλογικότητας που χτίζει την ταυτότητα και το ανθρώπινο παρόν. Αν όλα αυτά συμπράξουν και συνεργήσουν, τότε θα έχουμε μια Ενωμένη Ευρώπη πολυφωνίας μεν αλλα ενιαιου προσωπου. Οπως σ’ έναν όμορφο κήπο το κάθε λουλούδι διατηρώντας την ιδιαιτερότητά του συμβάλλει στην κοινή εικόνα και ωραιότητα, ετσι Το «κοινό» δεν σημαίνει καταστροφή του ιδιαίτερου που έχει ο καθένας. Αντιθέτως «κοινό» σημαίνει συνειδητή προσφορά του ποιοτικότερου εκ των ιδιαίτερων του καθενός σε έναν κοινό στόχο: τη χαρά της συνύπαρξης με τον Άλλο, το διαφορετικό. Και αυτό πρέπει να γίνεται με τη συνειδητή συμμετοχή των Πολιτών. Οτιδήποτε άλλο οδηγει σε χαώδης αποφάσεις ,σε δυσπιστία ως προς την Ευρωπαϊκή ταυτότητα ,σε αμφισβήτηση του κοινού καλου των πολιτών. Η περίπτωση του covid και της αντιμετώπισης του πρεπει να’ναι αντικείμενο κοινής υγειονομικής πολιτικής.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Δ. Δαββέτας
Covid κι Ευρωπαϊκή ταυτότητα.
Ζούμε ένα εντυπωσιακό παράδοξο: από τη μια μεριά έχουμε ενα παγκόσμιο υγειονομικό πρόβλημα ,τον covid. Κιι από την άλλη έχουμετις Ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως την Ευρωπαϊκή Ενωση ,η οποία μετα απο πολλές παλινωδίες κι “υποπτες” αποφάσεις ( σε σχέση με παγκόσμια οικονομικα συμφέροντα), πετα το μπαλάκι για την Ασφάλεια η οχι του εμβολίου astra Zeneca στις εθνικές κυβερνήσεις. Από την μια δηλαδή σε οικονομικά ζητήματα δεν έχουμε το δικαίωμα για εθνικές αποφάσεις κι από την αλλη σε σοβαρο ζήτημα οπως αυτο της υγείας που θα έπρεπε να υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή θέση , πρέπει ν’αποφασιζουμε εθνικα. Η διάσταση αυτών των απόψεων, που γεννά και το προαναφερθέν παράδοξο, οφείλεται στο ότι η Ευρώπη ταυτίζεται όλο και περισσότερο με τους γραφειοκράτες κι ειναι ευάλωτη στον σκληρό ανταγωνισμό των εταιρειών του εμβολίου.Οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών συχνά μοιάζουν να μην «ακούν» τις φωνές των ευρωπαίων πολιτών ούτε και να διαβάζουν τα «μηνύματά» τους. Εγκλωβισμένοι στην τεχνοκρατική τους γλώσσα, που στηρίζεται σ’ αριθμούς και χρηματοπιστωτικές κυρίως συναλλαγες , αφήνουν τους λαϊκιστές να εκμεταλλεύονται την κατάσταση και να διεκδικουν πολιτικα οφέλη .Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι σπουδαία μυαλά, όπως ο δοκιμιογράφος και ποιητής Hans Magnus Enzensberger ή ακόμη ο φιλόσοφος Jürgen Habermas μεταξύ άλλων, μιλούν για προβληματική δημοκρατική λειτουργία, για επικίνδυνη μεταλλαγή των αρχικών ιδεωδών των πατέρων της ευρωπαϊκής ιδέας, για εκτροπή της αρχικής πορείας, για δυσανάλογη αντίληψη της πολιτικής κι άλλα αντίστοιχα. Με άλλα λόγια: υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί η «πρώτη υπέρ-εθνική κοινότητα με δημοκρατική νομιμοποίηση» (η Ευρωπαϊκή Ένωση) σε όργανο μιας «μετά-δημοκρατικής κυριαρχίας». Οι ευρωπαίοι γραφειοκράτες δεν φαίνεται να έχουν συναίσθηση του κινδύνου που προέρχεται από ένα υψηλό ποσοστό δυσαρέσκειας των πολιτών. Και φαίνεται να ξέχασαν γρήγορα την αρνητική ψήφο των γάλλων πολιτών στο δημοψήφισμα για το σύμφωνο της Λισσαβόνας εναντίον του Σιράκ. Η ευρωπαϊκή συνείδηση δεν χτίζεται αναγκαστικά μέσα απο δυσανάγνωστες αποφασεις , αλλα χτιζεται μεσα απο την κοινή εμπιστοσύνη σε θέματα κοινού κινδύνου οπως αυτο της υγείας.Οι ευρωπαίοι πολίτες θέλουν και να νοιωσουν την εθνική τους πρωτοβουλια αλλα και ν’αποκτησουν μια ευρωπαϊκή συμπεριφορα . Τα δύο αυτά δεν είναι ανταγωνιστικά, αν γίνουν μέσω μιας συνειδητής πορείας. Το να ζουν από κοινού ,κοινους εχθρους οπως ο covid,ο Ιταλός με τον Έλληνα ή τον Γάλλο κλπ. σημαίνει οτι βρίσκουν ένα κοινό δημιουργικό τόπο δράσης μεταξύ τους και δεύτερον ότι ο καθένας προσφέρει σε αυτή την κοινή προσπάθεια ό,τι καλύτερο έχει από τον εαυτό του. Κι αυτό είναι το αισθημα της συλλογικότητας που χτίζει την ταυτότητα και το ανθρώπινο παρόν. Αν όλα αυτά συμπράξουν και συνεργήσουν, τότε θα έχουμε μια Ενωμένη Ευρώπη πολυφωνίας μεν αλλα ενιαιου προσωπου. Οπως σ’ έναν όμορφο κήπο το κάθε λουλούδι διατηρώντας την ιδιαιτερότητά του συμβάλλει στην κοινή εικόνα και ωραιότητα, ετσι Το «κοινό» δεν σημαίνει καταστροφή του ιδιαίτερου που έχει ο καθένας. Αντιθέτως «κοινό» σημαίνει συνειδητή προσφορά του ποιοτικότερου εκ των ιδιαίτερων του καθενός σε έναν κοινό στόχο: τη χαρά της συνύπαρξης με τον Άλλο, το διαφορετικό. Και αυτό πρέπει να γίνεται με τη συνειδητή συμμετοχή των Πολιτών. Οτιδήποτε άλλο οδηγει σε χαώδης αποφάσεις ,σε δυσπιστία ως προς την Ευρωπαϊκή ταυτότητα ,σε αμφισβήτηση του κοινού καλου των πολιτών. Η περίπτωση του covid και της αντιμετώπισης του πρεπει να’ναι αντικείμενο κοινής υγειονομικής πολιτικής.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Δ. Δαββέτας